Luisterinspanning bij dove- en slechthorende kinderen in het regulier onderwijs
Veel mensen hebben wel eens een verhoogde luisterinspanning, bijvoorbeeld bij veel achtergrondruis in rumoerige plekken zoals cafés. Maar dove- en slechthorende (DSH) kinderen in het regulier onderwijs geven aan vaker vermoeid te zijn dan horende leeftijdsgenoten. Wij dachten dat dit misschien te maken heeft met de verhoogde luisterinspanning die zij op school moeten leveren. Extra inspanning om de leerkracht te verstaan, of om de klasgenoten te verstaan, zeker in rumoerige situaties zoals het schoolplein, de gymzaal of de gang. Deze extra inspanning moeten kinderen vooral doen op momenten dat iets niet goed wordt verstaan.
De afgelopen tweeëneenhalf jaar is gewerkt aan een onderzoek naar luisterinspanning bij dove- en slechthorende kinderen in het regulier onderwijs. Dertig dove- of slechthorende kinderen en dertig kinderen met een normaal gehoor hebben meegedaan.
Eerst wilden we weten in hoeverre DSH kinderen méér luisterinspanning ervaren dan horende leeftijdsgenoten. Dit hebben we onderzocht met een vragenlijst en een experiment waarbij kinderen moesten luisteren naar woorden met veel achtergrondruis. We zagen dat DSH kinderen vermoeider zijn en meer luisterinspanning moeten leveren in het dagelijks leven dan horende leeftijdsgenoten. Daarnaast zagen we dat hoe meer achtergrondruis aanwezig is, hoe meer inspanning DSH kinderen én horende kinderen moeten leveren.
In het tweede experiment hebben we gekeken in hoeverre het zien van het mondbeeld van de spreker en ondersteunende gebaren kunnen helpen. Hier moesten kinderen weer een vragenlijst invullen en een taak op de computer doen waarbij ze moesten luisteren naar woorden. Hierbij zagen we dat spraakafzien (liplezen) de luisterinspanning vermindert van zowel DSH kinderen als horende kinderen. Het aanbieden van het gebaar verminderde de luisterinspanning van DSH kinderen, en hielp hen ook om de gesproken woorden accuraat te herkennen tot hetzelfde niveau van horende kinderen.
We hebben daarom een aantal aanbevelingen gedaan voor thuis of in de klas:
- Stimuleer correct gebruik van hoorhulpmiddelen, maar gun uw kind ook (hoor)rust
- Zorg voor zo min mogelijk achtergrondruis
- Verbeter de akoestiek in bijvoorbeeld klaslokalen of sporthallen
- Zorg ervoor dat alle kinderen het mondbeeld van de leerkracht kunnen zien
- Ondersteun de communicatie waar mogelijk met gebaren
- Zorg dat uw kind rustmomenten krijgt, bijvoorbeeld na drukke luistermomenten (zwemles, verjaardag, etc).
Wilt u meer weten over het onderzoek en/of over de resultaten, neem contact op met e.vanraaphorst@kentalis.nl
(30 mei 2024)