De opvoeding van mijn kind

Opvoeden van een doof of slechthorend kind brengt uitdagingen én mooie momenten met zich mee. Hoe communiceer je op een manier die bij jullie past? Hoe ondersteun je de sociaal-emotionele ontwikkeling en help je je kind om zelfstandig en zelfverzekerd op te groeien?

Hier vind je praktische informatie en herkenbare ervaringen, van de eerste periode tot de puberteit en verder. Want je staat er niet alleen voor.

De eerste periode: wennen aan een andere start

Hoe ervaart je baby de wereld zonder geluid?
Een slechthorende of dove baby mist veel geluiden uit zijn omgeving. Je stem, de vertrouwde geluiden in huis of het rumoer buiten vormen voor horende baby’s een houvast. Voor een baby die niet of nauwelijks hoort, werkt dit anders.

Wat als jij even uit zicht bent?
Een baby die geen geluiden opvangt, kan zich sneller afgesloten voelen. Als jij uit zijn blikveld verdwijnt, lijkt het alsof je helemaal weg bent. Dit is in het begin nog geen probleem, maar naarmate je kind ouder wordt en zich meer op de wereld richt, kan dit verwarring of schrikreacties opleveren.

Hoe geef je je baby een veilig gevoel?
Door visueel en fysiek contact bouw je een veilige basis. Duidelijke gezichtsuitdrukkingen, aanrakingen en gebaren helpen je baby te begrijpen dat je er bent, net zoals geluid dat doet bij horende kinderen.

Samen ontdekken wat werkt
Elke baby ontwikkelt zich op zijn eigen manier. Kijk goed naar wat je kind nodig heeft en speel daarop in. Zo bouw je samen aan een vertrouwde en liefdevolle omgeving.

Sociaal-emotionele ontwikkeling

Hoe leert je kind sociale regels?
Dove en slechthorende kinderen missen vaak onbewuste sociale signalen die horende kinderen vanzelf oppikken. Leg situaties uit, herhaal waar nodig en stimuleer je kind om vragen te stellen.

Speel samen sociale situaties na
Een verjaardag, een winkelbezoek of een doktersafspraak – door te oefenen in een veilige setting leert je kind hoe hij zich in verschillende situaties kan gedragen. Maak het speels en betrek je kind actief.

Wat gebeurt er als je gedrag verandert?
Lief vragen of iets ruw uit iemands handen trekken, door beide situaties na te spelen ontdekt je kind welke reacties bepaald gedrag oproept. Dit helpt bij het ontwikkelen van sociaal inzicht.

Creëer een toegankelijke communicatieomgeving
Aan tafel meekrijgen waar het gezin over praat, de grappen begrijpen en zich serieus genomen voelen? Dat is voor elk kind belangrijk. Zorg voor oogcontact en duidelijke communicatie, zodat je kind gesprekken goed kan volgen.

Zelf initiatief nemen in communicatie
Je kind zal leren dat hij zelf om aandacht of uitleg kan vragen. Dit geeft het zelfstandigheid en zelfvertrouwen in sociale situaties, zowel thuis als later op school of in de maatschappij.

Puberteit & grenzen: hoe ga je ermee om?

Een puber in huis? Levendig, uitdagend en soms best ingewikkeld. Dat geldt voor iedereen, maar dove en slechthorende jongeren hebben extra redenen om zich af te zetten: ‘Jullie praten onduidelijk’, ‘Ik heb die gebaren niet nodig’, of simpelweg: ‘Jij hoort wel goed, ik niet.’

Zelfstandigheid begint met proberen
Beschermen is logisch, maar hoe zorg je dat je kind niet té afhankelijk blijft? Nieuw gedrag moet geoefend worden. Falen hoort erbij. Twijfel je of je kind ergens aan toe is? Dan is het vaak tijd om het te proberen.

Samen groeien: wat heeft jouw kind nodig?
Elk kind leert anders. De een heeft aanmoediging nodig, de ander een duwtje in de rug. Hoe was jij als puber? En zou je je horende kind anders behandelen? Door te praten met andere ouders of ervaringsdeskundigen krijg je vaak nieuwe inzichten.

Grenzen met liefde
Jongeren verkennen, testen en zoeken hun weg, soms door zich tegen je af te zetten. Begrijpelijk, maar grenzen blijven nodig. ‘Ach, hij is doof/slechthorend’ is geen excuus voor onaanvaardbaar gedrag. Wat mag wel en wat niet? Consequent en liefdevol begrenzen helpt je kind om sterker in de maatschappij te staan.

Seksuele ontwikkeling: hoe begeleid je je kind?

Seksuele opvoeding is een natuurlijk onderdeel van opgroeien. Hoe leert je kind omgaan met relaties, gevoelens en grenzen? Naast de technische kant van ‘waar komen baby’s vandaan?’ is het minstens zo belangrijk om te praten over wensen, grenzen en sociale regels. Wat mag wel en wat niet?

Bewustwording van het eigen lichaam
Kinderen leren hun lichaam kennen door erover te praten én door respect voor hun grenzen te tonen. Hoe kun je dat als ouder doen? Vraag bijvoorbeeld altijd toestemming bij aanrakingen, zoals bij aan- en uitkleden of medische handelingen. Zo leert je kind: dit is mijn lijf en ik mag nee zeggen.

Praten over seksualiteit: begin op tijd
Seksuele opvoeding begint op jonge leeftijd en loopt door tot in de puberteit. Natuurlijk helpt een voorlichtingsboek, maar dagelijkse situaties zijn minstens zo waardevol. Merkt je kind iets op of heeft het een vraag? Pak het moment en ga in gesprek. Dove en slechthorende kinderen stellen vaak minder vragen over seksualiteit. Door zelf het initiatief te nemen, geef je ze de kans om te leren.

Weerbaarheid door kennis
Een kind dat weet hoe het om moet gaan met grenzen, staat sterker. Slechthorende en dove kinderen zijn soms kwetsbaarder voor grensoverschrijdend gedrag. Maak duidelijk dat hun lichaam van hen is en dat niemand daar zomaar aan mag komen. Maar seksualiteit is meer dan risico’s en gevaren. Het hoort bij het leven en kan iets moois zijn.

Seksuele vorming op school
In het speciaal onderwijs wordt gewerkt met de Leerlijn Relaties & Seksualiteit. Wil je weten hoe jouw kind hiermee aan de slag gaat? Vraag het na bij school of zoek samen naar passende ondersteuning. Wordt er op school geen aandacht aan besteed? Dan kun je hier als ouder om vragen.