Communicatie

Taal en contact zijn essentieel om te leren, groeien en de wereld te begrijpen. Maar wat als je kind niet vanzelf de gesproken taal oppikt? Voor dove en slechthorende kinderen vraagt dit om een andere aanpak. Hoe kun je als ouder helpen om de communicatie zo soepel mogelijk te laten verlopen? Spraakafzien – het aflezen van mondbewegingen, gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal – kan hierbij een belangrijke rol spelen.

Op deze pagina lees je meer over de uitdagingen en mogelijkheden, met praktische tips voor duidelijke en effectieve communicatie.

Communicatie: de sleutel tot ontwikkeling

Communicatie is de basis van begrip, leren en groeien. Iedereen heeft het nodig om contact te maken en zich te ontwikkelen. Voor dove en slechthorende kinderen verloopt dit anders: zij horen te weinig om vanzelf de taal van hun omgeving op te pikken. Daarom is een andere manier van communiceren nodig.

Gelukkig zijn er volop mogelijkheden om die communicatie goed te laten verlopen. Met de juiste ondersteuning kunnen kinderen zich optimaal ontwikkelen en volwaardig meedoen in de wereld om hen heen. Vroegbehandeling, voorheen gezinsbegeleiding, helpt hierbij en is beschikbaar voor kinderen met een gehoorverlies vanaf 40 dB aan het beste oor.

Spraakafzien: een uitdaging in communicatie

Hoe werkt spraakafzien?

Voor dove mensen is gesproken Nederlands alleen toegankelijk via spraakafzien (liplezen). Slechthorende mensen kunnen hier deels op steunen, maar ook zij missen vaak veel informatie. Het grote probleem van spraakafzien is dat je maar een klein deel van de gesproken woorden daadwerkelijk kunt aflezen—ongeveer een derde. De rest moet je raden.

Hoe moeilijk is het?

Probeer het maar eens: zeg zonder geluid de woorden ‘rood’ en ‘groen’. Zie je het verschil? Dat is precies de uitdaging van spraakafzien. Het wordt nog lastiger als iemand snel praat, weinig mimiek gebruikt of als er achtergrondgeluid is. Zet het geluid van de televisie eens uit en kijk hoeveel je nog begrijpt.

Spraakafzien bij jonge kinderen

Voor jonge dove en slechthorende kinderen is spraakafzien extra moeilijk. Zij kennen de taal nog niet, waardoor ze de woorden die ze zien ook niet kunnen herkennen. Daarom is het belangrijk om in de communicatie met een doof of slechthorend kind extra ondersteuning te bieden, zoals gebaren, duidelijke mimiek en visuele hulpmiddelen.

Meer praktische tips voor duidelijke communicatie:

• Trek de aandacht op de juiste manier. Benader je kind altijd van voren, zodat het je ziet aankomen. Tik anders zachtjes op zijn schouder om de aandacht te trekken. Zo voorkom je dat het schrikt omdat je onverwachts opduikt.
• Maak oogcontact en blijf zichtbaar. Zorg dat je oogcontact hebt voordat je begint te praten en blijf je kind aankijken. Gebruik plaatjes om dingen uit te leggen en zorg dat het licht op je gezicht valt, zodat je mimiek en mondbewegingen goed zichtbaar zijn.
• Neem de tijd voor contact. Als je kind merkt dat je echt aandacht voor hem hebt, krijgt het de kans om duidelijk te maken wat het bedoelt. Overdrijf je mimiek gerust om je boodschap duidelijker te maken.
• Houd rekening met waar je kind op focust. Een kind dat niet goed hoort, kan niet tegelijkertijd ergens naar kijken en communiceren. Dit kan gesprekken lastig maken, vooral aan tafel. Moedig gezinsleden aan om om de beurt te praten en zich duidelijk naar het kind te richten.
• Herhaal en varieer. Leg dingen op verschillende manieren en vaker dan één keer uit. Dit geeft je kind meer kans om informatie op te pikken en beter te begrijpen wat er wordt gezegd.